Innlendir þættir 2010
Árið 2010 var ár erfiðleika og aðlögunar í íslensku efnahagslífi en árið einkenndist af aðlögun markaða og efnahagslífs eftir efnahagshrunið 2008. Lítill gangur var í íslensku efnahagslífi á árinu.
Til marks um það áætlar Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn að landsframleiðslan hafi dregist saman um 3,0% á árinu. Samdrátturinn var á öllum sviðum. Einkaneysla minnkaði um 0,3%.Rekstur ríkisins dróst saman og
minnkaði samneysla um 3,8% og fjárfestingar um 4,0%. Samdráttur var á útflutningi en hann dróst
saman um 0,2% en 2,1% vöxtur var á innflutningi.
Framlag utanríkisviðskipta til hagvaxtar var því neikvætt. Viðskiptajöfnuður var áætlaður neikvæður um 4,0% af landsframleiðslu en mikill afgangur var af vöru- og þjónustujöfnuði en á móti var mikill halli af þáttatekjujöfnuði.
Hinn svokallaði undirliggjandi viðskiptajöfnuður, en í honum eru ógreiddir áfallnir vextir vegna banka í slitameðferð dregnir frá, var mun hagstæðri. Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn áætlar að hann hafi verið jákvæður um 12,4% af landsframleiðslu á árinu 2010. Mikið atvinnuleysi var á Íslandi á árinu 2010 en meðal atvinnuleysi ársins var 8,1%.
Horfur eru á hóflegum hagvexti íslenska hagkerfisins á árinu
2011 en Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn gerir ráð fyrir að hann verði 2,0% á
árinu. Hagvöxtur verði knúinn áfram af
einkaneyslu en gert er ráð fyrir því að hún aukist um 3,0%.
Einnig er gert ráð fyrir verulegum vexti í fjárfestingum um 15,5%. Hins vegar er gert ráð fyrir að samneysla minnki um 4,3%.
Gengi íslensku krónunnar styrktist nokkuð á árinu 2010. Í ársbyrjun var gengisvístalan 232,8 stig en í árslok var hún 208,0. Krónan styrktist því um 11,92% á árinu.
Krónan var í
hægum styrkingarfasa nær allt árið en sterkust
var hún í september þegar gengisvístalan fór undir 205 stig.
Í heildina má segja að gengi íslensku krónunnar hafi verið afskaplega stöðugt á árinu 2010.
Ólíklegt er að miklar breytingar verði á gengi íslensku krónunnar á meðan ströng gjaldeyrishöft eru við lýði.
Gengi hennar virðist hafa náð ákveðnu jafnvægi þannig að
afgangur af vöruskiptum og þjónustu dugir fyrir halla á þáttatekjum.
Ekki eru líkur á að veruleg slökun verði á höftunum í ár og því má gera ráð fyrir litlum breytingum á gengi krónunnar árið 2011.
Lítil verðbólga var á árinu 2010. Vísitala neysluverðs hækkaði einungis um 2,6%
og þarf að fara allt aftur til ársins 2003 til að finna minni verðbólgu.
Styrking krónunnar og lítil eftirspurn í íslenska hagkerfinu stuðluðu að lítilli verðbólgu. Áfram er búist við lítilli verðbólgu í ár. Mikill slaki í hagkerfinu og lítil eftirspurn ættu að leiða til lítilla verðlagshækkana.
Miklar vaxtalækkanir einkenndu árið 2010. Í upphafi árs voru stýrivextir Seðlabanka
Íslands 10,0%. Vextir voru lækkaðir
jafnt og þétt á árinu og voru komnir niður í 4,5% í árslok. Hafa vextir Seðlabankans aldrei verið eins
lágir og þeir eru nú og sýnir það vel hinn mikla slaka sem er í íslensku
atvinnulífi.
Horfur eru á smávægilegum vaxtalækkunum fyrri hluta árs 2011. Síðan má búast við að vaxtahækkunarferli hefjist á árinu 2012 samhliða bata í efnahagslífi og því að einhver skref verði stigin í afnámi gjaldeyrishaftanna.
Eftir
tvö slæm ár var góður viðsnúningur á íslenskum hlutabréfamarkaði. Úrvalsvísitalan (OMXI6) hækkaði um 14,6% á
árinu 2010. Össur og Marel leiddu hækkanir en Össur hækkaði um 31,4% og Marel um 60,5% en saman vigta þessi félög
68% í vísitölunni.
Velta með íslensk
hlutabréf var afskaplega lítil en velta með hlutabréf í Kauphöll Íslands nam einungis
25 ma. kr. árið 2010.
Árið áður var veltan 48 ma. kr. en til samanburðar var hún 3.096 ma. kr. árið 2007.
Mikil óvissa er um framtíð íslenska
hlutabréfamarkaðsins. Velta er sáralítil
og verðmyndun óvirk.
Auk þessa eykur það
enn óvissuna að stærsta félagið, Össur, verður afskráð af markaðinum í ár.
Vonast er eftir að nýjum félögum fjölgi og
markaðurinn nái aftur viðunandi stærð innan nokkurra ára.
Þrátt fyrir þetta eru horfur á góðri ávöxtun
á íslenskum hlutabréfamarkaði í ár.
Verðlagning félaga er sanngjörn og kaupkraftur er mikill ef hann er settur í samhengi við litla stærð hlutabréfamarkaðsins.
Markaður með íslensk ríkisskuldabréf var líflegur á árinu. Velta með ríkistryggð skuldabréf var 2.815
ma. kr. sem er svipuð velta og árið 2009.
Mest velta var með ríkisbréf 1.854 ma. kr. og íbúðabréf en viðskipti með þau var 876 ma. kr. Velta í Kauphöllinni á ríkisvíxlum var 78 ma. kr. Lítil viðskipti voru með aðra flokka ríkisskuldabréfa.
Þriðja
árið í röð skiluðu íslensk ríkisskuldabréf góðri ávöxtun.
Best var ávöxtun langra óverðtryggðra
skuldabréfa en vístala þeirra hækkaði um 21,6% á árinu.
Löng verðtryggð skuldabréf hækkuðu um 12,5% og vísitala stuttra verðtryggðra skuldabréfa hækkaði um 9,8%.
Ávöxtunarkrafa íbúðabréfa lækkaði jafnt og þétt frá
ársbyrjun til september.
Miklar
vaxtalækkanir, mikill kaupkraftur, sem tilkominn er vegna gjaldeyrishafta, og
lítið framboð af öðrum fjárfestingakostum leiddi til mikillar eftirspurnar
eftir ríkistryggðum skuldabréfum.
Í
upphafi árs var ávöxtunarkrafa mikilvægustu íbúðabréfaflokkanna 3,8%.
Ávöxtunarkrafan náði lágmarki í september
þegar hún fór undir 2,5%. Síðan hækkaði
krafan skarpt og náði jafnvægi nálægt 3,3%.
Ávöxtunarkrafa ríkisbréfa lækkaði mikið á árinu. Ástæður þess eru að mestu þær sömu og voru
fyrir lækkun á ávöxtunarkröfu íbúðabréfa.
Auk þessa lækkuðu verðbólguvæntingar markaðsins sem leiddi til lækkunar á verðbólguálagi og verulegrar lækkunar á ávöxtunarkröfu ríkisbréfa.
Nú er erfiðara en oft áður að spá fyrir um ávöxtun á
íslenskum ríkisskuldabréfum.
Ávöxtunarkrafa þeirra er nú lág og lægri en íslenskir lífeyrissjóðir
sætta sig við.
Sú staðreynd ætti við eðlilegar kringumstæður að valda verðlækkun bréfanna. Hins vegar leiða gjaldeyrishöft og lítið val annarra fjárfestingakosta til eftirspurnar eftir ríkisskuldabréfum. Því er óvenjulega mikil óvissa um þróun á íslenskum skuldabréfamarkaði.
Nær enginn markaður var með íslensk fyrirtækja- og bankaskuldabréf árið 2010. Viðskipti með þennan flokk voru einungis 3 ma. kr. Einnig voru lítil viðskipti með skuldabréf sveitarfélaga en þau námu einungis 21 ma. kr. á árinu.
Góður gangur var í helstu hagkerfum heimsins 2010 en
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn áætlar að hagvöxtur alls heimsins hafi verið
5,0%. Þetta eru mikil umskipti frá árinu
áður en þá var samdráttur um 0,6%.
Hagvöxtur heimsins var að mestu borinn uppi af þróunarlöndum. Hagvöxtur þeirra var að meðaltali 7,1% en vöxtur þróaðra ríkja var aftur á móti 2,7%. Mestur hagvöxtur í þróunarríkjum var í Kína en þar var hann 10,3% og í Indlandi 9,7%. Hagvöxtur í Bandaríkjunum var 2,8%, í Þýskalandi 3,6% og 1,7% í Bretlandi.
Áfram er gert ráð fyrir góðum gangi í efnahagslífinu
2011. Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn áætlar
að hagvöxtur heimsins verði 4,4% á árinu 211.
Áfram er gert ráð fyrir miklum vexti í þróunarlöndum og er gert ráð
fyrir 6,5% hagvexti þar.
Sá vöxtur verði dreginn áfram af Kína og Indlandi en búist er við 9,6% hagvexti í Kína og 8,4% í Indlandi. Í þróuðum löndum er gert ráð fyrir 2,5% hagvexti. Bandaríska hagkerfið verður leiðandi þar með 3,0% hagvexti. Í Þýskalandi er spáð 2,2% hagvexti og 2,0% í Bretlandi.
Verulegar
breytingar voru á gengi helstu gjaldmiðla á árinu. Allir helstu gjaldmiðlar heimsins styrktust
gangvart EUR. Einna mest styrktust
JPY og AUD en EUR veiktist um rúmlega 18% gangvart
þessum gjaldmiðlum.
ERU lækkaði um 7,2% gagnvart USD, um 3,4% gagnvart GBP og 15,7% gagnvart CHF. NOK styrkist um 5,8% gagnvart EUR og SEK styrktist um 12,7% gagnvart EUR.
Mikilvægustu nýmarkaðsmyntirnar styrktust einnig mikið gagnvart EUR á árinu. BRL styrktist um 11,5%, INR um 10,8%, CNY um 10,4% og RUB um 5,7%.
Mjög erfitt er að spá fyrir um þróun á gengi gjaldmiðla á
árinu 2011. Einna helst virðist vera
samhljómur um að gengi gjaldmiðla nýmarkaðslanda haldi áfram að styrkjast.
Ástæðan er mikill viðskiptaafgangur í utanríkisviðskiptum þessara landa. Auk þess styður betri gangur í efnahag þeirra og hærri vextir en í þróuðum löndum við gengi þessara gjaldmiðla.
Líkt og aðrir eignaflokkar hækkuðu hrávörur á árinu 2010. Olía hækkað um 1,9%, gull um 28,7%, kopar um 16,7% og maís hækkaði um 34,2%. Ávöxtun fasteigna var góð á árinu. Í Evrópu hækkaði vísitala fasteigna um 8,4%, í Bandaríkjunum um 26,9% og í Asíu um 17,1%.
Árið 2010 var gott á alþjóðlegum hlutabréfamörkuðum en heimsvísitalan (MSCI) hækkaði um 9,3% á árinu. Á stærstu þróuðu mörkuðunum hækkuðu bandarísk hlutabréf um 12,8%, bresk um 9,0% og þýsk um 16,1%.
Norræn hlutabréf skiluðu góðri ávöxtun en samnorræna hlutabréfavísitalan hækkaði um 32,9%.
Enn og aftur skilaði japanski
hlutabréfamarkaðurinn slakri ávöxtun en hann lækkaði um 3,0%.
Góð ávöxtun var á nýmörkuðum en ávöxtun
hlutabréfavísitölu þeirra var 19,2% á árinu.
Horfur eru á áframhaldandi góðri ávöxtun á alþjóðlegum hlutabréfamörkuðum.
Það sem stuðlar að bjartsýni er að verðlagning alþjóðlegra
hlutabréfa er góð, vextir eru lágir og efnahagshorfur ágætar.
Hins vegar vegur nokkuð á móti óvissa um skuldastöðu ýmissa Evrópuríkja auk þess sem hætta er á verðbólgu og vaxtahækkunum í mikilvægustu nýmarkaðslöndunum.
Erlend
skuldabréf skiluðu góðri ávöxtun á árinu 2010. Hæstri ávöxtun skiluðu bandarísk
hávaxta skuldabréf (e. low grade).
Ávöxtun þeirra var 15,0%. Þar á
eftir voru skuldabréf fyrirtækja í nýmarkaðsríkjum en vísitala þeirra hækkaði
um 13,1%.
Evrópsk hávaxta skuldabréf
hækkuðu um 12,3%. Almennt skiluðu
ríkisskuldabréf góðri ávöxtun á árinu 2010 en heimsvísitala þeirra hækkaði um
8,7%.
Horfur eru á góðri ávöxtun
áhættusamari skuldabréfa á árinu 2011.
Áhættuálag hávaxta skuldabréfa er enn nokkuð hátt og að öllum líkindum
hærra en eðlilegt er miðað við núverandi horfur í afkomu áhættusamari
fyrirtækja.
Hins vegar eru horfur á slakri ávöxtun alþjóðlegra ríkisskuldabréfa á árinu 2011 enda er ávöxtunarkrafa þeirra mjög lág í sögulegu samhengi. Sú staðreynd og horfur á vaxtahækkunum á helstu mörkuðum seinnipart ársins 2011, eða í byrjun næsta árs, valda líklega hækkun á ávöxtunarkröfu ríkistryggðra skuldabréfa.
Við teljum að á árinu haldi óverðtryggðir innlánsvextir
áfram að lækka og skili lítilli raunávöxtun. Einnig er viðbúið að verðtryggð
innlán lækki nokkuð.
Líkur eru á því að ríkistryggð skuldabréf munu gefa
nokkuð misjafna ávöxtun eftir eðli þeirra. Verðtryggð bréf eru líkleg til að
gefa nokkuð góða ávöxtun, en stutt óverðtryggð bréf eru fremur dýr.
Varðandi
aðra eignaflokka s.s. hlutabréf þá lítur árið ágætlega út og er líklegra en hitt
að bæði innlend og erlend hlutabréf geti hækkað nokkuð. Innlendur
hlutabréfamarkaður er þjakaður af fáum valkostum en þeir kostir sem eru fyrir á
markaðinum og kunna að bjóðast á árinu geta hækkað verulega, þó svo að ekki
komi til mikils innflæðis fjármagns inn á hlutabréfamarkaðinn.
Fjárfesting og neysla á heimsvísu er á uppleið sem hefur alla jafna jákvæð áhrif á hlutabréfaverð. Við teljum meiri líkur á hóflegri veikingu krónunnar en styrkingu sem hefði jákvæð áhrif á ávöxtun erlendra eigna og verðtryggðra eigna.
Útlit er fyrir að á árinu haldi óverðtryggðir innlánsvextir
áfram að lækka og skili lítilli raunávöxtun. Einnig er viðbúið að verðtryggð
innlán lækki nokkuð. Líkur eru til þess
að ríkistryggð skuldabréf munu gefa nokkuð misjafna ávöxtun eftir eðli þeirra.
Ofangreint er unnið af starfsmönnum Íslenskra verðbréfa. Um er að ræða stutta samantekt og ber ekki að líta svo á að í þeim sé að finna allar tiltækar upplýsingar um þau viðfangsefni sem til umfjöllunar eru.
Við vinnslu fréttanna er stuðst við innlendar og erlendar upplýsinga- og fréttaveitur sem taldar eru áreiðanlegar, en einnig við opinberar upplýsingar, eigin úrvinnslu og mat starfsmanna á hverjum tíma. Íslensk verðbréf ábyrgjast þó ekki nákvæmni upplýsinganna, áreiðanleika eða réttmæti þeirra.
Samantektin er einungis birt í upplýsingaskyni og skal því ekki litið á þær sem ráðleggingu/ráðgjöf um að ráðast eða ráðast ekki í tiltekna fjárfestingu eða tilboð um að kaupa, selja eða skrá sig fyrir tilteknum fjármálagerningum.
Ábyrgðarmaður samantektarinnar eru Björn Snær Guðbrandsson og Sveinn Torfi Pálsson, forstöðumenn eignastýringar Íslenskra verðbréfa.